อุปกรณ์ที่ใช้ในการเพาะเห็ดฟาง

เชื้อเห็ด ก่อนที่จะเริ่มต้นเพาะเห็ดฟางผู้เพาะควรจะต้องทำความรู้จักกับเชื้อเห็ดฟางให้ดีเสียก่อน ทั้งนี้เพราะเชื้อเห็ดฟางมีบทบาทที่สำคัญมากที่สุดในกระบวนการเพาะเห็ดชนิดนี้
อาจะกล่าวได้ว่าในการเพาะเห็ดฟาง นอกเหนือจากเรื่องปัญหาเทคนิคเล็กๆ น้อยๆ อย่างอื่นในการเพาะแล้ว ปัญหาเรื่องชนิดเห็ดนี่เองที่เป็นเรื่องใหญ่โตเป็นเรื่องที่มีคำถามกันอย่าง ไม่สิ้นสุด
ทั้งนี้เพราะนักเพาะเห็ดมือใหม่ วิธีการหรือเทคนิคต่างๆ ในการเพาะนั้นเป็นเรื่องที่สามารถเรียนรู้กันได้ และสามารถที่จะแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็วแต่ปัญหาเรื่องเชื้อ เห็ด นักเพาะเห็ดมือใหม่จะต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจให้มากๆ
ปัจจุบันนี้ แหล่งที่มีการจำหน่ายเชื้อเห็ดฟางมากและใหญ่ที่สุด ยังอยู่บริเวณสามแยกเกษตร ใกล้ๆ กับมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ อาจมีอยู่บ้างในต่างจังหวัดใหญ่ๆ เช่น หาดใหญ่ เชียงใหม่ และขอนแก่น แต่มีไม่มากหรืออาจะเป็นเชื้อเห็ดที่ส่งไปจากในกรุงเทพ ไม่ใช่เป็นเชื้อที่ผลิตในท้องที่นั้นๆ เอง
ทั้งนี้เป็นเพราะการตั้งโรงงานผลิตเชื้อเห็ดฟางจะต้อง มีต้นทุนในการผลิตสูง ต้องมีตลาดขายเชื้อที่แน่นอนและมากพอ และที่สำคัญคือจะต้องหาซื้อวัตถุดิบคือขี้ม้าสดได้ง่าย ขี้ม้าสดเป็นส่วนประกอบที่สำคัญที่สุดของเชื้อเห็ดฟาง คอกม้าในเมืองไทยมีไม่มากและไม่แพร่หลายมากนัก ทำให้ไม่สามารถกะงานโรงงานการผลิตเชื้อเห็ดไปในต่างจังหวัดได้
ระบบการขนส่งทางบกที่สะดวกและคล่องตัวของไทยเราในปัจจุบัน ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้การตั้งโรงงานผลิตเชื้อเห็ดฟางเป็น ไปได้ยากขึ้น แม้ว่าอาจสะดวกในการขนส่งวัตถุดิบแต่การส่งเชื้อเห็ดสำเร็จรูปจากฟาร์มที่ ได้มาตรฐานกว่าไปขายหรือไปตีตลาดย่อมเป็นวิธีการที่ดีกว่า
เชื้อเห็ดฟางมีลักษณะคล้ายๆ กับปุ๋ยหมัก ส่วนประกอบสำคัญคือขี้ม้าสดผสมกับเปลือกเมล็ดบัวและไส้นุ่น บรรจุอยู่ในถุงพลาสติกเป็นถุงเดี่ยวๆ บางยี่ห้อก็มีลักษณะเป็นรูปก้อนกลมๆ เพราะมีการนึงด้วยกระป๋อง เวลาขายจึงเทออกมาใส่ถุงๆ ละ 4 กระป๋อง หรือ 4 ก้อน สาเหตุที่มีการใช้กระป๋องเชื้อเห็ดฟางเพราะฟาร์มสมัยก่อนๆ เริ่มต้นด้วยวิธีบรรจุเชื้อในกระป๋องแล้วนำไปนึ่ง เวลาขายจึงเทออกมาใส่ถุงให้ผู้ซื้อ ผู้ซื้อส่วนใหญ่รุ่นก่อนๆ ก็รู้จักและเคยชินกับเชื้อชนิดกระป๋อง ส่วนฟาร์มต่างๆ ก็มีกระป๋องชนิดดังกลาวอยู่เป็นจำนวนมาก อาจยังเสียดายกระป๋องและกลัวเสียลูกค้า จึงยังต้องใช้กระป๋องนึ่งอยู่ ในอนาคตเมื่อกระป๋องชำรุดเสียหายร่อยหรอไป ก็คิดว่าคงจะไม่ใช้วิธีการนึ่งเชื้อเห็ดชนิดนี้อีก ทั้งนี้เพราะในปัจจุบันกระป๋องดังกล่าวซึ่งเป็นกระป๋องนมยี่ห้องชนิดหนึ่ง ที่ไม่มีการผลิตขายแล้ว
ฟาร์มรุ่นหลังๆ จะไม่ใช้กระป๋องนึ่งเชื้อ จะนำเชื้อใส่ถุงพลาสติกทนร้อนแล้วนึ่งเลย เวลาขายก็ขายเป็นถุง
อย่างไรก็ตามเชื้อเห็ดทั้ง 2 ชนิด คือทั้งที่บรรจุกระป๋องนึ่งและบรรจุถุงนึ่งมีคุณสมบัติที่ดีเหมือนกันทุกประการ
แม้ว่าในท้องตลาดจะมีเชื้อเห็ดฟางอยู่หลายยี่ห้อ มีตัวแทนจำหน่ายมากรายแต่มีแหล่งผลิตหรือโรงงานไม่กี่แห่งหรือแทบจะนับราย ได้ เชื้อเห็ดฟางอาจมีหลายตราหลายยี่ห้อวางขายอยู่ตามร้านค้าตัวแทนจำหน่ายทั่ว ไป แต่ส่วนใหญ่แล้วจะมาจากโรงงานเดียวกัน หรือจากโรงงานที่ผลิตจริงๆ เพียงไม่กี่แห่ง แต่ผู้จำหน่ายนำไปติดตราหรือยี่ห้อของตัวเองลงไปก่อนขายให้แก่ผู้ซื้อ
ดังนั้นเวลาซื้อเชื้อเห็ดไปเพาะ ควรดูที่เชื้อหรือดูลักษณะของเชื้อมากกว่าดูที่ตราหรือยี่ห้อ การดูเชื้อเป็นจะทำให้ทราบว่าเป็นเชื้อที่เคยซื้อไปแล้วเพาะออกดอกดีหรือไม่ ดี นอกเหนือจากจะต้องซื้อเชื้อจากร้านที่ไว้ใจได้